مدیران سایتها و وبلاگ نویسان حرفهای(چهارشنبه 87 بهمن 16 ساعت 1:27 عصر )

اقتصادکشاورزی و توسعه(چهارشنبه 87 بهمن 16 ساعت 1:20 عصر )

دکتر لورنس انویه تکیه?

78 و همچنین به بررسی جایگاه و درجه رقابتی (مزیت - تغییرات آن طی دوره زمانی 1362

99 می پردازد . - نسبی) این محصول در بین کشورهای عمده صادرکننده جهان طی دوره 1995

به این منظور از شاخصهای مزیت نسبی آشکار ، مزیت نسبی آشکار متقارن و کای دو استفاده

شده است .

نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن است که در طول دوره موردبررسی ، ساختار

صادراتی سیب ایران با نبود ثبات همراه بوده و موقعیت رقابتی ایران (مزیت نسبی ) در مورد این

محصول تضعیف شده است . وجود نوسانهای زیاد در روند شاخصهای مذکور در طول دوره

موردبررسی حاکی از نبود برنا مه ثابت و مشخص برای صادرات سیب ایران بوده است که در

این باره اقدامات اساسی باید صورت گیرد .

بررسی دقیق جایگاه رقابتی سیب ایران در بین محصولات کشاورزی در مقایسه با

کشورهای عمده صادرکننده سیب نشاندهنده بهبود این وضعیت است ، به طوری که ایران بعد

? پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی .

از کشورهای ش یلی ، افریقای جنوبی و نیوزلند به لحاظ مزیت نسبی صادرات در مقام چهارم

قرار گرفته است .

یکی از بخشهای اقتصادی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران که می تواند در

اشتغالزایی ، ایجاد درآمد ، ارزآوری و در نتیجه توسعه اقتصادی نقش مؤثری داشته باشد بخش

کشاورزی است .

بررسیها و مطالعات نشان م یدهد عوامل عمد های در ای نگونه کشورها باعث شده است

که این بخش نتواند نقش مورد انتظار خود را در این زمینه ایفا کند . از جمله این عوامل

م یتوان به فقدان اطلاعات و دانش اقتصادی افراد در زمینه استعدادها و پتانسیلهای تولیدی

کشورها ، نبود یک نظام بازاریابی و بازاررسانی کارامد ، ناآگاهی از شرایط خاص محصولات

کشاورزی از جمله فسادپذیری ، حجیم بودن و غیره و همچنین فقدان سیاستها و قوانین ارزی و

تجاری مناسب از سوی دولت و ... اشاره کرد .

صادرات غیرنفتی در طول تاریخ تجارت خارجی ایران با افت و خیزهای زیادی مواجه

بوده است؛ به ویژه با افزایش سهم صادرات نفتی در تجارتخارجی کشور از اهمیت و نقش

صادرات غیرنفتی در تجارت خارجی و به تبع آن کسب درآمدهای ارزی مربوط کاسته شده

است . شایان ذکر آنکه در اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت هرگونه نوسان در صادرات

نفتی مستقیماً بر درآمدهای ارزی اثر می گذارد.

محصول سیب درختی کشور ازجمله محصولات باغی به شمار م یآید که از جایگاه

بالایی چه در زمینه اشتغالزایی و چه در زمینه ارزآوری برخوردار بوده است . به طوری که

براساس آمار موجود در سال 1378 ، کل سطح زیرکشت نهال و بارور سیب نزدیک به 163

.( هزار هکتار بوده که تولیدی معادل 2137 هزارتن داشته است (وزارت جهادکشاورزی، 1378

بررسی آمار و ارقام صادرات سیب در سال 1378 نشان می دهد که از این میزان تولید سیب ،

16 میلیون دلار / فقط مقدار ناچیز 157857 تن به خارج از کشور صادر شده که نزدیک به 6

درآمد ارزی داشته است (سازمان گمرگ جمهوری اسلامی ایران ، 1378 ) . شواهد حاکی از

آن است که به رغم حجم اندک صادرات و مازاد تولید داخلی سیب در کشور و پایین بودن

قیمت فروش تولیدکنندگان ، در پار های از نقاط کشور و همچنین در بازارهای جهانی ، این

محصول با قیمت بالایی در بازار عرضه م یشود و این عامل به همراه عوامل دیگر باعث شده

است که هم هساله بسیاری از باغها تخریب شود.

مزیت نسبی - که در ارتباط با تجارت بین الملل مطرح می شود- به این معنی است که

اگر کشوری کالایی را نسبت به دیگر کشورها ارزانتر تولید کند (با شرط یکسان بودن کیفیت

کالای مورد بررسی در هر دو کشور) ، کشور مذکور در کالای مورد نظر دارای مزیت نسبی

بوده و با وارد شدن در صحنه رقابت می تواند از صادرات آن کالا منتفع گردد.

مفهوم نظریه مزیت نسبی از ابتدای مطرح شدن تاکنون دچار دگرگونی زیادی

شد هاست. ریکاردو اولین اقتصاددانی بود که این واژه را در تجارت بین الملل به کار برد و

ب هعنوان دیدگاه کلاسی کها در رابطه با تجارت براساس مزیت نسبی مورد استفاده قرار گرفت.

مزیت نسبی بدان معنی است که یک کشور کالایی را نسبت به کالای دیگر با میزان کار واقعی

کمتر تولید کند.

مزیت نسبی برمبنای هزینه فرصت هنگامی مطرح می شود که یک کشور در تولید

کالایی در مقایسه با کالاهای دیگر هزینه فرصت کمتری داشته باشد . هر چند هر دو تعریف

درصدد تبیین علت مبادله بین کشورها هستند ، اما مفهومشان با یکدیگر متفاوت است .

علاوه بر مسائل اقتصادی تأثیرگذار ، پس از فرایند تولید مسائل سیاسی و غیراقتصادی

نیز مفهوم مزیت نسبی را تحت تأثیر قرار می دهند که باید در کارهای تحقیقاتی و استنتاج

نتایج و پیشنهادهای کلیدی در نظر گرفته شوند .

کشورهای توسع هیافته با نفوذ و تسلطی که بر جوامع توسعه نیافته و بازارهای صادراتی

خود دارند از حربه های سیاسی و اهرمهای فشار در این زمینه استفاده می کنند و در این رابطه

توافقهای رسمی و غیررسمی مقامات سیاسی و مملکتی یک کشور با دیگر کشورها و به تبع

آن برقراری یا توسعه روابط اقتصادی – تجاری ، از جمله بارزترین عوامل تأثیرگذار به شمار

. ( م یآید (بغزیان ، 1377

در دنیای کنونی وجود مزیت نسبی در تولید شرط کافی برای انتفاع از تجارت

بی نالملل نیست ، بلکه پس از مرحله تولید ، عوامل متعددی امکان استفاده از مزیتهای نسبی

تولیدرا تحت تأثیر شدید قرار می دهد که همانا عوامل تولید، صادرات کالا و عوامل تأثیرگذار

بر تقاضا از آن جمله هستند .

معمولاً اندازه گیری مزیت نسبی در تحقیقات کاربردی از سه جنبه تولیدی ، صادراتی

و اشتغالزایی بررسی م یشود که در مقاله حاضر مزیت نسبی سیب ایران از دیدگاه تجاری

78- (صادرات) و به عبارت دیگر ، درجه رقابتی یا تخصصی شدن آن ، در طول دوره 1362

نسبت به کل صادرات جهان و ارزش کل تولیدات کشاورزی بررسی شده است . در ادامه ،

جایگاه ایران از این جنبه در بین کشورهای عمده صادرکننده سیب براساس شاخصهای متداول

تعیین گردیده است . با بررسی تغییرات الگوی صادرات سیب ایران در مقایسه با تغییرات

الگوی جهانی و همچنین بررسی تغییرات الگوی صادرات سیب کشورهای عمده صادرکننده

می توان تا حد زیادی به پاره ای از تنگناهای صادرات سیب پی برد .

1. بررسی روند سطح زیرکشت ، تولید و صادرات سیب ایران ، جهان و کشورهای

عمده صادرکننده در سالهای اخیر

2. تعیین مزیت نسبی سیب از دیدگاه تجاری (صادرات) و جایگاه صادرات سیب ایران

در بین کشورهای عمده صادرکننده

3. بررسی روند تخصصی شدن و یا به عبارت دیگر مزیت نسبی (درجه رقابتی)

فرضیه اصلی تحقیق را م یتوان به صورت زیر خلاصه کرد :

ایران در صادرات سیب درختی دارای مزیت نسبی است .

براساس آخرین آمار موجود وزارت جهادکشاورزی، کل سطح زیرکشت نهال و بارور

سیب درختی در سال 1378 رقمی در حدود 163041 هکتار بوده که از این میزان 18775

هکتار را نهال و 144266 هکتار را بارور تشکیل داده است .